Etanolaminler ve Kullanım Alanları Nerelerdir?

Etanolaminler bir grup aile olarak sınıflandırılırlar. Hem amin hem de alkol özelliklerini birlikte barındırdıklarından dolayı alkol ve amin gruplarının her ikisi ile de reaksiyona girebilmektedirler.

Ticarî alanda en çok kullanılan aminler; Mono Etanol Amin, Dietanolamin, Trietanolamin dir. Trietanolamin %99 luk ve %85 lik olarak piyasada bulunur. %99 luk Trietanolamin %15 oranında Dietanolamin içermektedir. Bundan dolayı %99 lük Trietanolamin fiyat olarak daha pahalıdır.

Bu tür aminler hafif alkalidirler. Asitlerle reaksiyona girerek tuz ve sabun oluşturma kabiliyetine sahiptirler. Alkol fazı olduğundan higroskopiktirler. Bundan dolayı ester hale geçebilirler.

Aminlerin Molekül Yapıları Aşağıdaki Gibidir;

MEA= H₂NCH₂CH₂OH

DEA= HN(CH₂CH₂OH)₂

TEA= N(CH₂CH₂OH)₃

Etanolamin uygulama alanları aşağıdaki gibidir;

• Yağlama ve Temizleme Maddeleri
• Gaz tatlandırıcı kimyasallar
• Amin Tuzlarının imalatında kullanılan kimyasal
• pH kontrol maddesi. Özellikle Carbomer ile birlikte kullanılarak nötralize edici özelliğinden faydalanılır.
• Bazı özel temizlik formüllerinde ve deterjan üretim maddesi
• Beton katkı maddesi
• Esnek yapıdaki üretan köpük katalizörlerinin imalatında
• İlaç üretim hammaddesi
• Kişisel bakım ürünlerinin hammaddesi
• Tarım kimyasalları hammaddesi
• Fotoğraf emülsiyonlarının hammaddesi

Olmakla birlikte birçok alanda uygulama alanına sahiptirler.

Etanolamin Uygulama Alanları Aşağıdaki Gibidir

Genel Uygulama Alanları	Mono Etanol Amin	Dietanol Amin	Trietanolamin (Ticari)	Tiretanolamin (%99)
Yapıştırıcı Ve Tarım Kimyasalları		x	x                     x
Çimento Öğütme Yardımcıları  ve Beton Katkı Maddeleri			x	x                     x
Deterjan, Özel Temizleyiciler, Kişisel Bakım Ürünleri	x	x	x	x
Gaz Arıtımı ve Metal İşleme	x                             x		x                     x	x                     x
Petrol Sondajı Kimyasalları ve Ambalaj&Baskı Mürekkepleri	x                             x		x	x
Fotoğraf Kimyasalları ve Temizleme Kimyasalları		x	x	x
Tekstil Terbiye ve Üretan Köpük	x	x                     x	x                     x	x                     x

Tablo 1

Aminlerin Gaz Tatlandırıcı Olarak Kullanımı

Bazı tesislerde amonyak, hidrojen, karbondioksit ve baca gazından dolayı sentez gazı oluşmaktadır. Bu gibi kirletici gazların uzaklaştırılması için Mono etanol amin ve Dietanolamin çözeltileri ortamdaki sıcaklık ile hidrojen sülfür ve karbondioksit ile reaksiyona girmektedir. Bunun sonucunda yüksek sıcaklıklara maruz kalmaktadırlar. Bu sayede asidin gazı serbest kalmaktadır. Aynı zamanda yeniden kullanım için amini üretecek bileşiklerin meydana gelmesi sağlanır.

Doğalgaz sistemleri ve rafine arıtma sistemlerinde Dietanolamin çözeltileri işlem görmektedir. Karbon çeliğinin ana maddesi olduğu inşaat sektöründe uzun yıllarca performans sergilemiştir.

Aminlerin Deterjan ve Kozmetik Ürünlerinde Kullanımı

Etanolaminler, ağır sanayide kullanılan deterjanlarda mükemmel bir kombinasyona elverişli oldukları için kullanılır. Burada kullanılan etanolaminler çamaşır banyosuna ekstra ve bir o kadar da etkili bir temizlik sağlaması için alkalinite kazandırırlar.

Etanolaminlerin buradaki etkisi, yağlı toprak bileşenleri içerisindeki yağ asitlerini nötralize ederler ve bu yağ asitlerini amin sabunlarına dönüştürmektedirler. Meydana gelen amin sabunları ise genel temizlik işlerine destek olmaktadır. Aynı zamanda temizlik işlemleri sırasında, çamaşır banyosu içerisindeki toprağın tekrardan çamaşırlara nüfuz etmesini engellemektedir.

Etanolaminlerin etkisini görebileceğimiz en uygun şartlar, naniyonik, anyonik veya karışık olarak naniyonik/anyonik yüzey aktif özelliğe sahip çözeltilerin bulunması ve karıştırılmış pamuk/pamuk, polyester ve polyester yapıdaki kumaşlarda çok iyi performanslar sergilemektedir.

Birçok kişisel bakım ürünlerinde yağ asidi amidlerini hazırlayabilmek için Dietanolamin kullanılır.

Saç şampuanlarında köpürme bazı yüzey aktif maddelerini elde edebilmek için Sodyum Lauril Eter Sülfat (SLES) ile Trietanolamin reaksiyona sokularak sentezlenir.

Trietanolamin ile nötralize edilen yağ asitleri çok özelliğe sahip emülgatörlerdir. Bu alandaki ürünler; Jel formunda endüstriyel el temizleyicileri, aerosol kıvamdaki traş kremleri, el ve vücut losyonları bu tür uygulamalarda önemli bir bileşendir. Ayrıca yumuşak kalıp sabunların ana bileşenidir.

Etanolaminlerin Tekstil Sektöründe Kullanımı

Dayanıklı pres kumaşlarının bitirme işlemlerinde kullanılan yumuşatıcıların üretiminde ara ürün olarak etanolaminler kullanılır.

Amin bazlı sabunlar düşük alkalilikleri sayesinde yün ve ipek tekstil ürünlerinin temizleme maddesi olarak kullanılmaktadır.

Higroskopik özellikleri sayesinde KDV baskı macunlarının imalatında önemli bir bileşendir.

Aseta Rayon boyaların imalatında Dietanolamin ve Trietanolamin kullanılır.

Tekstil yağlayıcıları imalatında antikorozyon ve antistatik özelliklerinden faydalanmak için etanolamin tuzları kullanılabilir.

Zımba cilâlarının üretiminde mono fosfatlar, difosfatlar, sülfonatlar veya sülfatların etanolamin tuzları kullanılır.

Metal İşleme Sektöründe Etanolaminlerin Kullanımı

Metal yüzeyler asidik katkıların varlığında veya nem varlığında bozunmaktadır. Bu sebeple korozyon oluşmaktadır. Etanolaminler asidik maddeleri nötrleştirme etkisinden dolayı korozyonu önleme kabiliyetine sahiptir.

Suda iyi bir çözünürlüğe sahip sıvılarda alkaliliği sağlamak için etanolaminler kullanılır. Demirli metal yapılar alkali koşullar altında oksitlenemez ve paslanma yapmamaktadır.

Etanolaminler su içerisinde çözünürlüğe sahip kayganlaştırıcı maddelerin imalatı, korozyon inhibitörleri imalatı, biosit imalatında kullanılır. Bu uygulamalarda ara madde işlevi görmektedir.

Diğer Etanolamin Kullanım Alanları

Etanolaminler arasından Dietanolamin ve Trietanolamin sert veya esnek poliüretanların imalatında stabilizasyon etkisi vermek amacıyla kullanılır. Bir nevi katalizör etkisi vardır.

Dietanolamin ve Trietanolamin tarım kimyasalları imalatında herbisitlerin üretiminde ara madde olarak kullanılır.

Betonun kurutulması sırasında suyun buharlaşma hızını kontrol eden kimyasalların imalatında kullanılır.

Sondaj ekipmanlarında korozyonu önlemek için Trietanolamin kullanılır.

Paketleme ve baskı mürekkeplerinin imalatında pH kontrol maddesi olarak mono etanol amin kullanılır.

Kağıt endüstrisinde kullanımı:

Kağıt endüstrisinde ethanolaminler genellikle ıslatıcılar ve yüzey aktif maddeler olarak kullanılır. Kağıt üretim sürecinde, ham kağıt liflerinin su ile karıştırılması ve liflerin birbirine yapışması için bir dizi kimyasal madde kullanılır. Ethanolaminler, kağıt kaplama işlemlerinde de kullanılabilir. Bu işlemde, ethanolaminler kaplama maddesi olarak kullanılarak kağıt yüzeyinin parlaklığı artırılabilir ve koruyucu bir tabaka oluşturulabilir.