Sorbitol Nedir, Nasıl Üretilir ve Nerelerde Kullanılır?

Sorbitol C6H14O6 kimyasal formülüne sahip bir şeker alkolüdür. Yaygın olarak beyaz renkli toz formunda bulunur fakat sıvı formda da kullanımı vardır. Su ile çözünürlüğü yüksektir ve nem tutucu olarak da kullanılır.  Endüstriyel olarak üretilebildiği gibi elma, armut ve yaban mersini gibi meyvelerde doğal olarak bulunur. Gıda, kozmetik ve ilaç endüstrilerinde yaygın olarak kullanılır.  Gıda endüstrisinde düşük kalorili bir tatlandırıcı olarak kullanılan Sorbitol, fazla tüketildiğinde insan sağlığı için olumsuz etkilere sebep olacağından kullanım dozajı önemlidir.

Sorbitol Nasıl Üretilir?

Sorbitol yaygın olarak glikozun hidrojenasyonu ile üretilir. Bunun yanı sıra Sorbitol fermantasyon ile de üretilebilir. Fakat fermantasyonla üretim daha düşük verimli ve maliyetli bir yöntemdir. Hidrojenasyon ile üretim prosesinin aşamaları:

1. Glikozun Elde Edilmesi: Sorbitol üretimindeki ana hammadde olan glikoz, genellikle mısır nişastası veya buğday nişastasının su ve enzim yardımıyla parçalanması sonucu elde edilir. Bu işlem için kullanılan enzimlere amilaz örnek verilebilir.
2. Hidrojenasyon: Nişastanın hidrojen gazı ile reaksiyonu hidrojenasyondur ve bu reaksiyon genellikle nikel veya paladyum gibi metalik bir katalizörün yardımıyla gerçekleşir. Yüksek sıcaklık ve basınç altında gerçekleştirilen hidrojenasyon sonucunca glikoz sorbitole dönüştürülmüş olur.
3. Sorbitol Çözeltisi: Hidrojenasyon sonucu sorbitol genellikle sıvı bir çözelti olarak elde edilir. Sıvı sorbitolün de tıpkı toz sorbitol gibi endüstride kullanım alanları vardır.
4. Kurutma ve Kristallizasyon: Kristalizasyon işlemi ile sıvı sorbitol, katı formda elde edilir. Kristalizasyon işleminde genellikle su buharlaştırılır veya çözücüler kullanılır. Bu işlem sonucunda sorbitol kristal veya granül olarak elde edilir.

Sorbitol Hangi Alanlarda Kullanılır?

Sorbitol, bir şeker alkolü olarak birçok farklı endüstride tatlandırıcı, nem tutucu, bağlayıcı ve stabilizatör olarak kullanılır. Bu alanlar:

• Gıda Endüstrisi: Sorbitol gıda endüstrisinde sakız, şekerleme, draje, içecek ve meyve sularında düşük kalorili bir tatlandırıcı olarak kullanılır. Bunun yanı sıra, şekere alternatif olarak tatlı, kek, bisküvi ve pasta gibi pastane ürünlerinde de kullanılır. Düşük kalorili bir tatlandırıcı olmasından dolayı diyabet ürünlerinde tercih edilir. Tatlandırıcı olarak kullanım oranı genellikle %5-60 arasındadır.
• İlaç Endüstrisi: Sorbitol, ilaç endüstrisinde şuruplarda çözücü ve tatlandırıcı olarak, tabletlerde bağlayıcı ve dolgu maddesi olarak ve göz damlası gibi ürünlerde nem tutucu ve stabilizatör olarak kullanılır.
• Kozmetik ve Kişisel Bakım Endüstrisi: Sorbitol, krem, losyon, şampuan, saç kremi ve diş macunu gibi ürünlerde nem tutucu özelliğiyle tercih edilir.
• Hayvan Yemi: Hayvan yemlerinin besin değerini arttırmak amacıyla sorbitol kullanılır.
• Kimya Endüstrisi: Sorbitolün tekstil ürünlerinde, reçine, sentetik polimer ve solüsyonların üretiminde nem tutucu ve yardımcı madde olarak kullanılır.
• Diş Bakımı: Dişlerde bakteri oluşumunun önüne geçmesi sayesinde ağız sağlığı ürünlerinde sorbitol kullanılır. Diş bakımı ürünlerinde genellikle %30-60 oranında kullanılır.